Alzheimer disease
พบอุบัติการณ์หลังอายุ 65 ปี (ถ้าเป็นก่อน 65 มักเป็น familial)
อาการ
- Cognitive deficits ระยะแรกจะมี ความจำระยะสั้นเสื่อม เสียความสามารถในการบริหารจัดการ การรับรู้ทิศทาง ต่อมาจะเสียด้านภาษาและพฤติกรรม
- Neuropsychiatric symptoms มักเป็นระยะกลางและท้าย
เช่น ก้าวร้าว หงุดหงิด โกรธง่าย หูแว่ว ภาพหลอน หวาดระแวง เดินเตร็ดเตร่ ซึมเศร้า
เฉยเมย
- Other neurologic deficits เช่น apraxia, olfactory dysfunction, sleep disturbances,
pyramidal/extrapyramidal motor signs, myoclonus, seizure
- Atypical presentations (มักพบในคนที่เป็นก่อนอายุ 65 ปี) ได้แก่ visual variant (posterior cortical atrophy), progressive
aphasia, progressive executive dysfunction
การประเมิน
- ตรวจ MMSE และทำ neuropsychologic testing และทำ MRI
brain (hippocampal atrophy หรือ medial temporal lobe
atrophy)
- Lab test ตรวจคัดกรอง serum vitamin B12
level, CBC, TSH, +/- VDRL/RPR, anti-HIV (เฉพาะในรายที่มีประวัติเสี่ยง)
- Alzheimer’s disease
- Frontotemporal dementia
- Behavioral variant FTD มีปัญหาทางด้านบุคลิกภาพและพฤติกรรมแบบค่อยเป็นค่อยไป
ได้แก่ disinhibition (จับ/จูบคนที่ไม่รู้จัก
ลักขโมย พูดเรื่องตลก/เรื่องเพศในที่สาธารณะ ตด/ฉี่ในที่สาธารณะ), apathy/loss of empathy, compulsive (พูดซ้ำๆ ทำซ้ำๆ), hyperorality (กินคาร์โบไฮเดรตหรือของหวานมากผิดปกติ
กินของที่ไม่ใช่อาหาร)
- Primary progressive aphasia แบ่งเป็น 3
ชนิดย่อย ได้แก่ nonfluent variant PPA (พูดออกมายาก),
semantic PPA (พูดคล่อง แต่ไม่รู้เรื่อง), logopenic variant
PPA (พูดช้า นึกคำพูดยาก)
- Motor syndrome
- Dementia with Lewy bodies มี fluctuating ของ attention และ concentration เห็นภาพหลอน (visual hallucination) และมีการเคลื่อนไหวแบบ parkinsonism ร่วมกับมีปัญหาด้านความจำภายใน 1 ปี
- Vascular dementia มีภาวะสมองเสื่อมเกิดขึ้นภายใน 3 เดือนหลังเป็น stroke และมี cognition แย่ลงทันทีหรือมีอาการขึ้นๆลงๆหรือมีอาการแย่ลงแบบเป็นขั้นบันได ตรวจพบ focal
neurological deficit,
- Dementia in Parkinson's disease
การรักษา
Cognitive function
- Cholinesterase
inhibitors เป็นยารักษาตามอาการ ไม่เปลี่ยนการดำเนินโรค ทดลองใช้ใน
dementia ที่มีความรุนแรงน้อย-ปานกลาง (MMSE
10-26) ได้แก่ donepezil, galantamine,
rivastigmine ซึ่งมักได้ผลดีปานกลาง ควรเปรียบเทียบกับผลข้างเคียงขอยา
(cholinergic toxidrome ห้ามให้ใน bradycardia,
conduction disease) ถ้าต้องการหยุดให้ค่อยๆลดขนาดลง 50% ใน 2-3 สัปดาห์
- Memantine ใช้ใน dementia ที่มีอาการมาก
(MMSE < 10) แนะนำให้กินตลอดเพราะเชื่อว่าเปลี่ยนการดำเนินโรคได้
- Vitamin E 1000 IU BID อาจใช้เพื่อชะลอการดำเนินโรค แต่ได้ประโยชน์น้อย
Neuropsychiatric symptoms
- หาสาเหตุกระตุ้นเช่นเดียวกับใน delirium
- Agitation ให้มีกิจวัตรประจำวันที่สม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงสิ่งที่กระตุ้นให้โมโห ไม่โต้แย้งแม้ว่าจะไม่ถูกต้อง สบตาในระดับเดียวกัน พูดช้าๆด้วยน้ำเสียงที่สงบ ไม่ชี้นิ้ว ดุ หรือ ขู่ ให้อาหารหรือทำกิจกรรมที่ชอบ เมื่อโกรธให้ปลอบใจว่าต้องการมาช่วย ไม่ถามผู้ป่วยว่าอะไรทำให้โกรธ วิธีอื่นๆที่ได้ผล เช่น aromatherapy (lemon balm, lavender oil), exercise therapy (30 min/d), music therapy, pet therapy, massage therapy, touch therapy
- ในรายที่จำเป็นต้องให้ยา แนะนำ olanzapine หรือ quetiapine
- Depression ใช้ยา SSRI แนะนำ citalopram หรือ sertraline
- Apathy ให้ Cholinesterase inhibitors,
ลองให้ antidepressant, หรือ low-dose
methylphenidate
- Sleep disturbance ดูเรื่อง circadian sleep-wake
cycle disorders
- Wandering มีคนดูแล ป้ายชื่อ และอาจมีระบบลงทะเบียนคนที่อาจหลงทาง
- การมีกิจกรรมทางกาย การออกกำลังกาย มีงานอดิเรกฝึกความคิด (เช่น inductive
reasoning) การมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
- รักษา HT ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อ AD และ VaD
- กินอาหารเน้นผัก ผลไม้ ธัญพืช ถั่ว ถั่วเปลือกแข็ง เมล็ดพืช
- Vitamin E ในคนที่เริ่มเป็น AD ระยะแรก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น